1. Christenzijn in het werk is dienstbaar werken. Jezus Christus volgen in ons werk betekent dienstbaar zijn omdat Jezus dé Dienaar is, die gekomen is naar de wereld om te dienen en niet gediend te worden en die zich volkomen dienstbaar heeft opgesteld naar ons.¹⁷⁴ Werken is een dienst, of het nu betaald of onbetaald is. In ons werk zijn wij bedienden. Door de medemens te dienen, dienen we God.¹⁷⁵ We werken in dienst van God.¹⁷⁶ Dienstbaarheid is de actieve vorm van liefde.¹⁷⁷ In liefde dienen is het gevolg van het geloof.¹⁷⁸ Wanneer wij mensen dienen vanwege ons geloof in Jezus Christus dan dienen we Jezus.¹⁷⁹ De Heilige Geest schenkt ons een dienstbaar hart en biedt ons wijsheid en kracht om dienstbaar te werken.
2. Dienstbaar werken betekent dat we de belangen van andere mensen boven onze individuele belangen stellen. God gaf ons alles, waarom zouden wij dan in ons werk op onszelf gericht zijn? Jezus heeft tijdens Zijn leven op aarde Zich volkomen dienstbaar opgesteld ten opzichte van Zijn naaste en Zichzelf nooit op het oog gehad, waarom zouden wij het dan wel doen? Jezus is naar de aarde gekomen om te dienen, wij leven daarom op aarde om te dienen. Als we onze individuele belangen boven de belangen van andere mensen stellen, dan hebben we onze eigen belangen tot onze god gemaakt. Opportunisme, zelfzucht en egoïsme in ons werk passen niet bij het volgen van Jezus in ons werk omdat we dan ons eigenbelang volgen.¹⁸⁰
3. Dienstbaar werken betekent dat we ieder mens zien als een uniek mens die door God is geschapen. Als we een ander mens zien als obstakel die we moeten overwinnen, middel om te krijgen wat we willen, of gewoon neutrale objecten waarmee we te maken hebben, dan kunnen we de ander niet dienen omdat we onszelf boven die ander stellen en daarmee tegen God zeggen dat we onszelf belangrijker vinden dan andere mensen die Hij net zo goed heeft geschapen.
4. Dienstbaar werken betekent dat we ons niet richten op het beter zijn dan een ander, maar op het goed doen voor een ander. Het gaat bij dienstbaar werken om geven in plaats van nemen, dienen in plaats van verdienen, inzetten in plaats van afzetten, gunnen in plaats van profiteren, delen in plaats van binnenhalen. Als we dienstbaar zijn in ons werk dan zijn we volledig gericht op het belang van de ander, willen we de ander echt een dienst bewijzen, zijn we welwillend om de ander te dienen.¹⁸¹
5. Dienstbaar werken betekent dat we onszelf opofferen.¹⁸² We zijn allemaal priesters die zijn geroepen om offers te brengen¹⁸³ en daarmee Jezus te volgen die zichzelf geheel voor ons opofferde. Opofferen betekent dat we onze tijd, talenten en energie in ons werk aanbieden aan God, dat we onszelf wegcijferen, dat we onze eigen agenda, behoeften en belangen opgeven.¹⁸⁴
6. Dienstbaar werken betekent dat we de ander als volwaardig mens, als schepsel van God en naar Zijn evenbeeld geschapen, behandelen. Daarbij hoort niet onderdrukken,¹⁸⁵ afpersen,¹⁸⁶ uitpersen. Evenmin ondermijnen, onderuithalen, kleineren, afkraken of zelfs afmaken. Ook intimideren en manipuleren zijn mensonwaardig en daarmee God onwaardig. Wie een mens onteert, onteert diens maker, namelijk God.¹⁸⁷ Daarom vindt God het zo erg als mensen in hun werk worden misbruikt, gecorrumpeerd en verkracht.
7. Dienstbaar werken betekent dat we kinderarbeid afkeuren. Dat God als Vader ons als Zijn kinderen laat werken, betekent niet dat wij kinderen voor ons mogen laten werken.
8. Dienstbaar werken betekent dat we producten maken en diensten leveren waarmee anderen gediend zijn. De waarde van ons werk komt niet voort uit het maken van uren, maar uit de mate waarin onze goederen of diensten anderen dienen. Het dienen van de naaste is niet het doen van wat de naaste begeert maar wat ander behoeft; het gaat om wat goed is voor de ander in plaats van wat de ander wil. Daarom dienen producten en diensten aan reële en legitieme behoeften van mensen te voldoen. Producten en diensten die inspelen op begeerten of zelfs aanwakkeren, passen daarbij niet.¹⁸⁸ Evenmin passen daarbij producten en diensten die de lasten van mensen vergroten in plaats van verlichten, die mensen in nood brengen, en die mensen verslaafd maken.¹⁸⁹ Onveilige en ongezonde producten en diensten aanbieden is evenmin dienstbaar.
9. Dienstbaar werken betekent dat we producten maken en diensten leveren die God dienen. Wij lijken op God, maar moeten ons niet God wanen of voor God spelen in ons werk. Daarin passen niet technologieën die de maakbaarheid en volmaaktheid van het leven en de alwetendheid en alziendheid van God nastreven. Evenmin passen daarin producten en diensten die aanwakkeren of profiteren van een levenswijze die haaks staat op een christelijke levenswijze. We dienen te waken voor het aanwakkeren van materialisme, hedonisme en consumptisme.
10. Dienstbaar werken betekent dat we het beste in de ander naar boven halen. God zoekt het beste in ons, dus als we een instrument van Hem zijn, dan dienen wij ook het beste in de ander naar boven te halen. We activeren en actualiseren dan de waardigheid van de ander.
11. Dienstbaar werken betekent dat als we leiders zijn we dienende leiders zijn. We kunnen Jezus volgen door leiding te geven in ons werk. Jezus is de dienende leider bij uitstek.¹⁹⁰ Dat Jezus er voor koos om leiding te geven aan Zijn discipelen betekent dat christenen er ook voor mogen kiezen om leiding te geven in hun werk. Jezus volgen als leidinggevende, betekent het dienen van degenen aan wie we leidinggeven. Jezus is een toonbeeld voor leidinggevenden: Jezus werkte samen met Zijn discipelen, Hij inspireerde, onderwees en zorgde voor hen, Hij gaf aan hen eigen verantwoordelijkheden en Hij vertrouwde hen, Hij beschermde en corrigeerde hen, en Hij droeg de eindverantwoordelijkheid.
12. Dienstbaar werken betekent dat we onze macht in ons werk ten dienste stellen aan God en de medemens. Macht is geen vrijbrief maar impliceert verantwoordelijkheid. God is een rolmodel in hoe met macht in ons werk om te gaan.¹⁹¹ God misbruikt zijn monopolypositie niet; Hij wordt niet narcistisch of een machtswellusteling, maar Hij blijft ons opzoeken en genade aanbieden. Wij hebben onze macht in te zetten onder Gods almacht. Ook al hebben we nog zoveel macht, iedereen is een dienstknecht van God.¹⁹²
13. Dienstbaar werken betekent dat we dienstbaar zijn naar de mensen die we in dienst hebben. Net zoals God een wereld schiep waarin mensen tot hun recht kunnen komen, zo dienen werkgevers een werkomgeving te creëren waarin hun medewerkers tot hun recht kunnen komen. Dit betekent dat medewerkers niet worden aangezet tot zonden maar dat zij goede arbeidsomstandigheden hebben¹⁹³ zoals een goed salaris¹⁹⁴, veilige werkomstandigheden, ruime ontwikkelingsmogelijkheden en betekenisvol werk. Als het Gods wil was om Israël te beschermen tegen uitbuiting, zelfs in slavernij, wat verwacht God dan dat volgelingen van Jezus Christus doen voor degenen die vandaag dezelfde of zelfs ergere onderdrukking ondergaan?
14. Dienstbaar werken betekent dat we overvloedig vrijwilligerswerk doen. Door het overvloedig doen van vrijwilligerswerk laten we zien dat God niet alleen door ons wil werken als het betaald of noodzakelijk werk is. Door vrijwilligerswerk voor anderen te doen verwijzen we naar al het werk dat Jezus vrijwillig voor ons deed. Commercialisering en economisering van vrijwilligerswerk staat hierop haaks.
15. Dienstbaar werken betekent dat we de ander ruimte geven om ons te dienen. We moeten laten dienen, zodat anderen kunnen dienen. Dienen en gediend worden zijn twee kanten van dezelfde medaille.
16. Dienstbaar werken betekent dat we niet in de ban zijn van geld, goed, gewin en gezag. Geldzucht, hebzucht en zelfzucht belemmeren het dienen van God¹⁹⁵ en de naasten. God houdt niet van halfslachtigheid.¹⁹⁶ Dat is Hij zelf ook niet. Jezus zegt niet voor niets dat we door Mammon te dienen niet God kunnen dienen. Het is het een of De Ander. Als we geobsedeerd dreigen te raken door geld dan mogen we denken aan het geld, het ruilmiddel, waarmee Jezus ons vrijkocht.¹⁹⁷ Als we geobsedeerd dreigen te raken door bezit, dan mogen we denken aan Jezus die al Zijn bezit achterliet voor ons. Als we geobsedeerd dreigen te raken door onszelf, dan mogen we denken aan Jezus die ons daarvan wil bevrijden door Zichzelf te geven.

---

---

Vragen

1. Welke Bijbeltekst over dienstbaarheid vind ik met name aansprekend en richtinggevend voor wat dienstbaar werken betekent (voor mij)?
2. In hoeverre ben ik het eens met de bovenstaande opsomming van wat dienstbaar werken betekent?
3. Mis ik in bovenstaande opsomming elementen van wat dienstbaar werken betekent? Zo ja, welke?
4. Hoe omschrijf ik zelf waaruit dienstbaar werken bestaat voor christenen in het werk?
5. Hoe omschrijf ik waaruit dienstbaar werken voor mij in mijn werk bestaat?
6. In welke mate onderschrijf ik dat dienstbaarheid een belangrijke eigenschap/deugd is voor christenen in hun werk?
7. In welke mate onderschrijf ik dat dienstbaar een belangrijk principe is voor het gedrag van christenen in hun werk?
8. In welke mate is dienstbaar een belangrijke deugd en principe voor mij in mijn werk?
9. Op welke wijze ervaar ik dat dienstbaarheid belangrijk is in mijn werk?
10. Wanneer ik werk, werk ik dan om dienstbaarheid te brengen? En doe ik dat van harte?
11. In hoeverre kan ik in mijn werk dienstbaar werken?
12. Hoe vaak heb ik de afgelopen tijd dienstbaarheid gebracht in mijn werk?
13. Hoe dienstbaar vind ik mijzelf in mijn werk? En waarin zit dat?
14. In hoeverre gebruik ik dienstbaar als principe voor mijn gedrag in mijn werk? Kan ik dat illustreren aan de hand van de besluiten die ik de laatste tijd in mijn werk heb genomen?
15. Als ik terugkijk op mijn werkzame leven, kan ik dan zeggen dat ik steeds dienstbaarder ben geworden in mijn hart en gedrag?
16. In hoeverre zien mensen met wie ik werk mij als dienstbaar? En wat hebben ze hierover tegen mij gezegd?
17. In hoeverre denk ik dat God vindt dat ik dienstbaar ben en handel in mijn werk?
18. In welk opzicht kan ik dienstbaarder worden/ en handelen in mijn werk? En hoe ga ik dat concreet doen?
19. Welke dienstbaarheid ga ik de eerstkomende werkdag extra brengen?
20. Wat ga ik over dienstbaar werken in gebed zeggen tegen God?